Εφηβεία

Η εφηβεία είναι το φυσιολογικό εκείνο στάδιο ανάπτυξης του νεαρού ατόμου, το οποίο ξεκινά στα κορίτσια στα ένδεκα περίπου έτη και στα αγόρια στα δεκατρία και ολοκληρώνεται με την ενηλικίωση. Κατά την περίοδο αυτή η οποία διαρκεί περίπου πέντε έτη, συμβαίνουν εξαιρετικά γρήγορες αλλαγές στο σώμα και στην ψυχική  του σφαίρα.

Το σώμα του ατόμου αναπτύσσεται σε ύψος και βάρος και σταδιακά παίρνει το μέγεθος ενήλικα. Εμφανίζει επίσης τα δευτερογενή χαρακτηριστικά του φύλου, έχοντας κατακλυσθεί από ένα κύμα ορμονών. Τα χαρακτηριστικά αυτά είναι η τριχοφυΐα σε μασχάλες και εφήβαιο και στα δύο φύλα, η ανάπτυξη στήθους και η εμφάνιση έμμηνου ρύσης στα κορίτσια, η εμφάνιση τριχοφυΐας προσώπου και η αλλαγή της φωνητικής χροιάς στα αγόρια.

Συμπεριφορές που παρατηρούνται

Στην περιοχή του ψυχισμού παρατηρείται στροφή του νεαρού ατόμου προς το περιβάλλον εκτός της οικογένειας. Οι φίλοι αποκτούν μεγαλύτερη σημασία από την οικογένεια και η συναισθηματική απόσταση από τους γονείς μεγαλώνει. Οι έφηβοι ξοδεύουν περισσότερο χρόνο συζητώντας με άτομα της ηλικίας τους, είτε σε πραγματικό χρόνο είτε μέσα από το κινητό ή τον υπολογιστή τους.

Οι συμπεριφορές αυτές, μολονότι ενοχλητικές για τους γονείς, διευκολύνουν το νεαρό άτομο να βελτιώσει περαιτέρω δεξιότητες στις σχέσεις του με άλλους, ν’ αναπτύξει την δική του ταυτότητα, να μπορέσει σταδιακά ν’ αυτονομηθεί και να ενταχθεί στην ευρύτερη κοινωνία. Εξακολουθεί βέβαια, στις περισσότερες των περιπτώσεων, να υιοθετεί αξίες της οικογένειάς του και να συζητά με τους γονείς του σημαντικά θέματα που το αφορούν, όταν αυτοί είναι διαθέσιμοι.

Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι οι γνώμες τους συμπίπτουν. Τα νεαρά άτομα σταδιακά αναπτύσσουν τη δική τους γνώμη, την οποία προβάλλουν με σθένος. Αυτή η δεξιότητα είναι ιδιαίτερα χρήσιμη γι’ αυτά, προκειμένου να είναι σε θέση να χειρισθούν θέματα και να απαντήσουν σε προβλήματα που τους απασχολούν ή θα τους απασχολήσουν στο μέλλον, χωρίς να εξαρτώνται από τους γονείς τους. Η ανάπτυξη της δεξιότητας αυτής, μπορεί να φέρει τους έφηβους σ’ αντιπαράθεση μαζί τους. Δυστυχώς οι γονείς μερικές φορές εκλαμβάνουν τη στάση αυτή ως απόρριψη, χωρίς αυτό να συμβαίνει πραγματικά.

Καθώς τα νεαρά άτομα δεν έχουν ακόμα εμπειρίες ζωής, δυσκολεύονται να χειρισθούν καταστάσεις που αντιμετωπίζουν και μπορεί να αισθάνονται αβέβαια ή φοβισμένα. Ο φόβος και η αβεβαιότητά τους εκφράζονται, μερικές φορές, μέσα από συναισθηματικές αλλαγές όπως ευερεθιστότητα ή απόσυρση και ευθραυστότητα, που εναλλάσσονται με συμπεριφορές δυναμισμού και ανεξαρτησίας. Ενίοτε, η προσπάθεια για αυτοεπιβεβαίωση, μπορεί να οδηγήσει τα νεαρά άτομα σε «πειραματισμούς» και επικίνδυνες συμπεριφορές όπως το κάπνισμα ή η χρήση ουσιών.

Η στάση των γονιών

Οι παραπάνω συμπεριφορές συχνά μπερδεύουν και προβληματίζουν τους γονείς. Αποτελούν όμως την προβολή της σύγχυσης που βιώνουν τα ίδια τα νεαρά άτομα, εξ αιτίας των αλλαγών που υφίστανται στον οργανισμό και τον ψυχισμό τους, καθώς και τις πολύπλοκες διαδικασίες που αντιμετωπίζουν, στο στάδιο αυτό της ζωής τους. Η στάση που υιοθετούν οι γονείς απέναντι στα παιδιά τους και ενίοτε η παρουσία επιπρόσθετων προβλημάτων, όπως μαθησιακές δυσκολίες, σχολικός εκφοβισμός ή ασθένειες μπορεί να χειροτερέψουν των παιδιών Αδιαφορία και «εγκατάλειψη στην τύχη τους» ή υπερπροστασία και επιβολή της θέλησης των γονιών σε λογικές επιλογές των νεαρών ατόμων, είναι αναποτελεσματική και επιζήμια.